Een atopie is een (erfelijke) vorm van een allergie waarbij de antistoffen gericht zijn tegen onschuldige stoffen in de omgeving zoals grassen, boompollen en huisstofmijt (meer over de verschillende soorten allergie in het blog ‘Wat is eigenlijk een allergie?’).

De huidklachten die hiermee gepaard gaan worden omschreven als ‘caniene atopische dermatitis’ of ‘CAD’ en uiten zich in erge jeuk, roodheid en ontsteking van de huid en oren gepaard gaande met terugkerende infecties. Na vlooienallergie is atopie het meest voorkomende type allergie bij honden.

Hoe ontstaat atopische dermatitis?

De basis van het ontstaan van atopische dermatitis berust op 2 ‘defecte’ mechanismen, namelijk:

• Een aangetaste huidbarrière. Een gezonde huidbarrière kan vergeleken worden met een goed gemetste muur en voorkomt waterverlies via de huid, het binnendringen van bepaalde moleculen zoals allergenen en het vasthechten van bacteriën en gisten. Hierover meer in het blog 'Hoe kan ik de huid van mijn huisdier ondersteunen?.

• Een afwijkende/overdreven immuunrespons (ontstaan van antistoffen) op de binnengedrongen allergenen.

Hoe herken ik atopische dermatitis?

Het meest duidelijke symptoom is jeuk (‘pruritis’) die al dan niet seizoensgebonden kan zijn en meestal ontstaat tussen de leeftijd van 6 maanden en 3 jaar. Honden uiten jeuk in krabben, likken en bijten. De ergste jeuk bevindt zich meestal ter hoogte van de poten (tussen de tenen, de liezen en oksels) en ter hoogte van de kop (oren, ogen, mond) en buik. Door het overmatig likken zien we vaak dat de vacht roestbruin kleurt op deze plaats. 

Aangezien de aandoening een genetische basis heeft, zijn er bepaalde rassen (Golden- en Labrador Retriever, Pit Bull Terriër, West Highland White Terriër, Boxer, Engelse Bulldog, Mopshonden en veel meer) die duidelijk meer last hebben van deze aandoening dan andere rassen. Honden met atopie hebben vaak last van bijkomende infecties. Men spreekt in dit geval van ‘secundaire’ infecties, omdat de infecties een gevolg zijn van de atopie en de daarmee samengaande defecte huidbarrière. De infecties zijn niet de oorzaak van de jeuk maar dragen wel bij aan de ergheid van de jeuk. De meest voorkomende secundaire infecties zijn Staphylococcen en Malassezia (gisten) infecties. Daarnaast zijn oorontstekingen een veel voorkomende (en soms de enige!) uiting van atopie bij honden. 

In het beginstadium van de ziekte zien we enkel jeuk zonder huidlaesies maar naarmate de aandoening vordert en chronisch wordt zal de huid meer en meer afwijkingen gaan vertonen zoals:

• Kaalheid (alopecia).
• Een verdikte huid ook wel ‘olifantenhuid’ of ‘lichenificatie’ genoemd.
• Een donker gekleurde huid (hyperpigmentatie).
• Het ontstaan van pustels (puistjes gevuld met pus) op de huid ten gevolge van secundaire infecties.

Naarmate het proces vordert zal de jeuk erger en erger worden. Om een idee te krijgen van de ernst van de jeuk over de tijd en de beïnvloedende factoren kan je een ‘jeukscore’ hanteren waarbij 0 staat voor geen jeuk en 10 staat voor zeer ernstige jeuk. 

Hoe wordt de diagnose van atopie gesteld en hoe kom ik erachter waar mijn dier allergisch voor is?

Het stellen van de diagnose van atopie berust op meerdere pijlers zoals het uitsluiten van andere oorzaken van jeuk, bepaalde criteria waaraan je hond moet voldoen en het uitvoeren van specifieke allergietesten.

Het uitsluiten van andere oorzaken van jeuk (of krabben/likken/bijten) zoals: 

• Voedselallergie. Het uitsluiten van een voedselallergie kan door het uitvoeren van een voedseltrial. Hoe je dat doet lees je in het blog 'Voedselovergevoeligheid, voedselintolerantie en voedselallergie, wat is het verschil?'.
• Vlooienallergie. Het uitsluiten van een vlooienallergie gebeurt door het hele jaar rond een zeer strikte vlooienbehandeling te doen.
• Contactallergie (bijvoorbeeld op wasverzachter of de voederbak).
• Parasieten: vlooien en mijten (Demodex, schilfermijt, schurftmijt). Het uitsluiten hiervan kan door middel van inspectie van de vacht en microscopisch onderzoek van haren en afkrabbels.
• Hormonale aandoeningen zoals de ziekte van Cushing.
• Infecties door bacteriën (schimmelinfecties geven zelden jeuk).
• Reactie op medicatie.
• Droge huid
• Gedragsproblemen
• Pijn

Er bestaan bepaalde criteria (‘de criteria van Favrot’) die een hulpmiddel kunnen zijn om de diagnose te stellen. Indien je hond aan 5 van de 8 criteria voldoet dan kan de diagnose van atopische dermatitis met 85% zekerheid gesteld worden. De criteria zijn

•  De symptomen zijn ontstaan voor de leeftijd van 3 jaar.
•  De hond leeft voornamelijk binnenshuis.
•  De voorvoeten zijn betrokken in het proces.
•  De jeuk vermindert aanzienlijk bij het toedienen van glucocorticoïden.
•  De oorschelpen zijn aangetast.
•  Er is geen aantasting van de randen van de oren.
•  De rug en staartbasis zijn niet betrokken in het proces.
•  De jeuk ontstond eerst, daarna pas de huidlaesies.

Allergietesten. Omdat het mijden van omgevingsallergenen bijna niet mogelijk is, zijn deze testen enkel nuttig als het de bedoeling is om op basis van deze resultaten immunotherapie op te starten (hierover later meer). Ook dienen deze testen enkel te worden uitgevoerd als andere oorzaken van jeuk uitgesloten zijn en de hond voldoet aan minimaal 5 van de bovenstaande criteria. 

• Intradermale allergie test. Deze test wordt enkel uitgevoerd door een dermatoloog en gebeurt onder narcose. Een groot oppervlak ter hoogte van de borstkas wordt geschoren en kleine hoeveelheden van de te testen allergenen worden in de huid geïnjecteerd. Vervolgens evalueert men de reactie die optreedt ter hoogte van de huid.

• Bloedtest waarbij het IgE gehalte ten opzichte van verschillende allergenen gemeten wordt. Dit vergt geen anesthesie en het bloedstaal kan bij iedere dierenarts afgenomen worden. 

Management van atopische dermatitis

Het is belangrijk om te beseffen dat atopische dermatitis een chronische aandoening is en niet genezen kan worden. Om deze reden spreken we dus beter over ‘management’ en niet over ‘een behandeling’. De benadering ervan is gericht op meerdere aspecten en bestaat uit:

Het reduceren van jeuk

Er zijn verschillende geneesmiddelen en therapieën die kunnen helpen om de jeuk bij je hond te verminderen, zoals: 

Immunotherapie (‘Allergen Specific Immunotherapy’ of ‘ASIT’) is de enige manier om daadwerkelijk de oorzaak van het probleem aan te pakken. Deze therapie wordt opgesteld op basis van de resultaten van de voorheen besproken intradermale allergietest of de bloedtest. Op basis van de resultaten wordt een allergenenmengsel aangemaakt dat volgens een strikt schema onderhuids wordt geïnjecteerd. De bedoeling hiervan is het immuunsysteem stapsgewijs minder gevoelig te maken voor het allergeen. Immunotherapie zorgt in 70 tot 80% van de gevallen voor een vermindering van klachten en dus ook voor het beperken van de hoeveelheid andere medicijnen nodig voor het onder controle houden van de klachten. De respons kan wel lang op zich laten wachten (tot 12 maanden) en in deze periode zal de hond dus op een andere manier behandeld moeten worden.

Geneesmiddelen die de jeuk onderdrukken zoals Oclacitinib, Lokivetmab, Cyclosporines en Corticosteroïden (vraag na bij je dierenarts).

Aanvullende verzorging of ondersteuning:

• Rustgevende crèmes
• Kalmerende shampoo's 
• Supplementen met PEA of omega-3 vetzuren die de jeukprikkel beïnvloeden

Het behandelen van secundaire problemen

Door de defecte huidbarrière hebben atopische dieren vaak last van:

• Malassezia dermatitis. Malassezia is een gist die in beperkte mate behoort tot de normale huidflora van onze huisdieren. Maar wanneer er teveel gisten aanwezig zijn op de huid dan kan dit voor erge jeuk zorgen. 
• Een oppervlakkige bacteriële huidinfectie (oppervlakte pyodermie).
• Oorontstekingen (otitis externa).

In een vroeg stadium kunnen secundaire infecties bestreden worden door het wassen met een geschikte shampoo. Maxani Pyomax is een voorbeeld van een shampoo die geschikt is voor de behandeling van een huidontsteking veroorzaakt door zowel gisten als bacteriën en daarbij eveneens de huidflora ondersteunt.

Maxani pyomax bestaat eveneens in de formulering van een mousse en spray zodat ook de dieren die niet geregeld gewassen kunnen worden efficiënt behandeld kunnen worden. De Remedy+ Yeastosol Spray is uitermate geschikt in het geval van gisten en de Maxani Pyomax Brush is ideaal voor het bestrijden van lokale infecties op moeilijk bereikbare plaatsen.

Het ondersteunen of herstellen van de huidbarrière

Het herstellen van de huidbarrière kan op de volgende wijze:

Wekelijks baden. Hierbij kan men antibacteriële shampoo’s (bv. Maxani Pyomax) afwisselen met vochtinbrengende kalmerende shampoo’s (bv. Maxani Atopoat Shampoo). Om de frequentie van het baden te beperken kan men eventueel afwisselend gebruik maken van een mousse die niet uitgespoeld dient te worden. Er is een erg breed gamma wat betreft shampoo’s en mousses met elk net wat andere eigenschappen (bv. antibacterieel, jeukstillend, hydrateren,…). Lees daarom goed de bijsluiter en vraag bij twijfel informatie aan de dierenarts over welke shampoo het meest geschikt is voor jou hond.

Een spot-on of crème op basis van essentiële oliën en bestanddelen noodzakelijk voor een gezonde huidbarrière (cholesterol, ceramiden en vetzuren) 

Een aangepaste voeding zoals Hill's Derm Defense of Specific Skin Function Support. Dit is geen vervanging voor een voedseltrial! Deze voedingen bevatten reeds hoge gehalten in omega-3 en 6 vetzuren en vitaminen en mineralen die de huid, vacht en nagels ondersteunen waardoor andere supplementen vaak niet meer nodig zijn.

Een supplement dat zowel omega-6 als omega-3 vetzuren bevat zoals. Deze supplementen dienen minimaal 2 tot 3 maanden gegeven worden voor het resultaat zichtbaar wordt.

Het aanpakken van eventuele andere allergieën zoals een vlooienallergie of een voedselallergie

Het is niet omdat een hond een atopie heeft dat deze geen voedselallergie kan hebben. De atopiebehandeling zal enkel slagen indien ook de voedselallergie onder controle is. Om deze reden zou elke hond met een vermoeden van een atopie een voedseltrial dienen te ondergaan met minimaal 2 verschillende soorten hypoallergene voedingen. Dieren met een atopie zijn gevoeliger voor het ontwikkelen van een vlooienallergie en ongeveer de helft van de dieren met een atopie heeft eveneens een vlooienallergie die natuurlijk ook om een gepaste behandeling vraagt.

Het beperken van de blootstelling aan allergenen met Bio-Life Producten

Bio-Life producten zijn onmisbaar in een huishouden met allergieproblemen, voor zowel huisdier als baasje.  Bio-Life producten zijn speciaal ontwikkeld om allergenen in je omgeving effectief te verminderen. Of het nu gaat om pollen, huisstofmijt, huidschilfers van huisdieren of schimmelsporen, Bio-Life biedt een reeks natuurlijke en toxinevrije producten die helpen om je leefruimte schoner en gezonder te maken. Met eenvoudige toepassingen voor zowel zachte meubels, tapijten, kleding als huisdieren, zorgen Bio-Life producten ervoor dat je je huis effectief kunt ontdoen van allergenen. Gebruik de Bio-Life producten in combinatie met de volledige tips:

• Was wekelijks het hondenbed en gebruik eventueel een antistofmijt hoes. De wastemperatuur dient minimaal 60°C te bedragen. 
• Stofzuig geregeld en houdt je hond uit de buurt wanneer je dit doet.
• Verwijder tapijt en gordijnen of kies voor gordijnen de gemakkelijk gewassen kunnen worden.
• Ventileer de ruimtes geregeld en hou de luchtvochtigheid laag (<50°Celsius).
• Verwijder stoffen speeltjes of was ze wekelijks. 
• Gebruik indien mogelijk één keer per 3 maanden een stoomreiniger in de plaats van een normale stofzuiger.
• Gebruik eventueel een omgevingsspray zoals Indoor-X. Deze spray wordt vaak gebruikt bij vlooienplagen maar dood dus ook mijten. Lees grondig de bijsluiter voor het gebruik.

Een atopie is niet te genezen, maar wel te controleren!

Het is belangrijk te beseffen dat een atopie niet te genezen is en dat de therapie levenslang is. Opflakkeringen van jeuk en infecties zijn normaal en het doel van de behandeling is de jeuk draagbaar te maken en de opflakkeringen zoveel mogelijk te beperken. Hieronder volgt een selectie van producten die kunnen bijdragen in het allergiemanagement van jouw hond.

Redonyl Ultra

Redonyl Ultra is een voedingssupplement dat PEA (Palmitoylethanolamide), Omega vetzuren 3 & 6 en Biotine bevat ter ondersteuning van de huid en vacht, geschikt voor zowel honden als katten. Palmitoylethanolamide (PEA) is een lichaamseigen stof die behoort tot de familie van de vetzuuramide-verbindingen. Het wordt van nature geproduceerd door het lichaam en komt voor in verschillende weefsels, waaronder de huid. PEA wordt onderzocht vanwege de potentiële rol die het kan spelen bij de ondersteuning van lichaamsfuncties zoals ontstekingsregulatie en jeuk.

Dermoscent Atop-7

De Dermoscent ATOP 7 producten  zijn 100% natuurlijke producten voor de allergiegevoelige huid. Het gamma bestaat uit verschillende formuleringen nl. een spot-on, shampoo, spray, crème, mousse en bevatten

• Kalmerende ingrediënten: synergistiche essentiële oliën
• Vochtinbrengende en huidbarriëre herstellende ingrediënten
• Zuiverende en antioxidatieve ingrediënten 

Pet's Relief Atopi-3

Pet’s Relief Atopi-3 is een voedingssupplement op basis van Omega-3 vetzuren (EPA en DHA), MSM, Zink en Vitaminen (A, C en E) ter ondersteuning van de huid bij honden en katten. Het kan ingezet worden bij honden en katten die last hebben van een droge, gevoelige of geprikkelde huid.

De informatie op deze website is uitsluitend bedoeld voor algemene informatieve doeleinden en mag niet worden opgevat als medisch advies of als vervanging van advies van een dierenarts.

Wij zijn wettelijk beperkt in het geven van gezondheidsclaims of medische indicaties over het gebruik van voedingssupplementen. Voor persoonlijk advies over het gebruik van onze producten, afgestemd op jouw specifieke situatie en behoeften, nodigen wij je uit om contact met ons op te nemen. Onze deskundigen staan klaar om je te helpen met vragen.