Voor een leek betekenen de termen voedselallergie en voedselintolerantie meestal hetzelfde en ze worden dan ook vaak foutief door elkaar gebruikt. Een voedselovergevoeligheid kan gezien worden als een verzamelnaam voor een abnormale reactie van het lichaam op een voedingsmiddel, hieronder valt dus zowel een voedselallergie als een voedselintolerantie.

Een voedselallergie is een abnormale reactie van het afweersysteem op bepaalde componenten (meestal om glycoproteïnen) in de voeding. Bij een voedselintolerantie reageert het lichaam verkeerd op iets in de voeding (dit kan een bestanddeel zijn maar ook een additief) maar het veroorzaakt geen reactie van het afweersysteem. Het is eerder een kwestie van het niet goed kunnen verteren van een bestanddeel. Een voorbeeld hiervan is lactose-intolerantie.

Hoe herken ik het verschil tussen een voedselallergie en een voedselintolerantie?

Omdat de symptomen voor een groot deel overlappen is het onderscheid tussen deze 2 soms moeilijk te maken. Gelukkig zijn er wel hints die je kunnen helpen om een idee te krijgen welk probleem er zich bij jouw dier afspeelt. Bij een voedselintolerantie zullen de maag-darmklachten duidelijk op de voorgrond treden en zullen er zelden tot nooit huidklachten zijn, terwijl bij een voedselallergie er zowel huid- als maag-darmklachten aanwezig kunnen zijn. Waar een voedselallergie een alles of niets reactie is, zal bij een intolerantie de ergheid van de klachten afhankelijk zijn van de gegeven hoeveelheid. Een (voedsel)allergie is een overdreven reactie van het immuunsysteem waarbij er altijd eerst een sensibilisatiefase nodig is (lees hierover meer in de blog 'Wat is eigenlijk een allergie'). Om die reden zal een allergie zich dus nooit uiten bij het eerste contact met het allergeen en soms uit het zich pas na jaren. Een voedselintolerantie daarentegen wordt altijd snel duidelijk door klachten zoals braken en diarree. 

Soms kom je er helaas niet achter welk van deze problemen bij jouw dier aan de basis ligt van de klachten. Dit is geen ramp, want de enige oplossing voor beide problemen is een aanpassing van de voeding. Hoe je hier precies aan begint lees je hieronder. 

Op welke bestanddelen reageren dieren het vaakst? 

Je huisdier kan een intolerantie hebben aan eender welk bestanddeel of additief. Een voedselallergie daarentegen treedt het vaakst op tegen dierlijke eiwitten. 

Voedselbestanddelen waarvoor honden vaak allergisch zijn:

• Rund, Kip, Mais, Tarwe, Soya, Eieren, Melk

Voedselbestanddelen waarvoor honden soms allergisch zijn:

• Konijn, Vis, Lam, Varken

Voedselbestanddelen waarvoor katten vaak allergisch zijn:

• Melk, Vis, Rund

Voedselbestanddelen waarvoor katten soms allergisch zijn:

• Gevogelte, Konijn, Ei, Lam, Varken, Tarwe 

Ik vermoed dat mijn dier een voedselovergevoeligheid heeft, wat nu?

We kunnen wel stellen dat als je dier aanhoudende of vaak terugkerende maagdarmklachten heeft dat een voedselovergevoeligheid zeker uitgesloten zou moeten worden. Indien je een voedselintolerantie vermoedt dan kan je in eerste instantie proberen met een voeding die ontwikkeld is om het maagdarmstelsel te ondersteunen. Deze voedingen zijn licht verteerbaar, bevatten extra vezels en bestanddelen waarop dieren minder snel op reageren. Voorbeelden van zulke voedingen zijn Royal Canin Sensitivity control en Sanimed Intestinal Insect. 

Je dient natuurlijk ook rekening te houden met de tussendoortjes die je voert. Om te weten of de aangepaste voeding aanslaat is het aan te raden gedurende de eerste 14 dagen geen tussendoortjes te voeren. Maagdarmproblemen veroorzaakt door een voedselintolerantie verdwijnen meestal binnen deze periode. Vervolgens kan je voorzichtig één soort tussendoortje per 2 weken gaan uitproberen om zo te testen of je dier hier goed op reageert. 

Heeft je huisdier naast maagdarmproblemen ook huidklachten? Dan is de kans aanwezig dat je dier een voedselallergie heeft. Een andere mogelijkheid is natuurlijk dat je dier een omgevingsallergie (atopie) of vlooienallergie heeft en dat de maagdarmklachten een andere oorzaak hebben. Hier kom je alleen maar achter aan de hand van een voedseltrial. 

Een voedseltrial, hoe begin ik daaraan? 

Een voedseltrial kan nodig zijn om erachter te komen of je dier een voedselallergie heeft, Als je als eigenaar beslist om een voedseltrial te starten dan is het belangrijk dat iedereen in de omgeving hiervan op de hoogte is en gemotiveerd is, anders heeft de voedseltrial geen kans op slagen. 

Een voedseltrial bestaat uit 4 stappen: eliminatie, provocatie, bevestiging en identificatie.

1. Eliminatie: Voer strikt het gekozen eliminatiedieet gedurende 12 weken. Dit betekent dat je dier eveneens geen snacks, tandpasta, supplementen mag krijgen en eveneens niet mag jagen. Wandelen zonder riem is gedurende deze periode dus niet verstandig. Let ook op bij het toedienen van vlooien-, teken- en ontwormingsproducten en antibiotica die smaakstoffen bevatten. Maagdarmklachten verdwijnen meestal binnen 2 tot 3 weken, huidklachten binnen 4 tot 12 weken. 90% van de dieren met een voedselallergie is na 8 weken klachtenvrij.
2. Provocatie: Wanneer je dier klachtenvrij is gaan we het oude dieet opnieuw opstarten. Met het oude dieet bedoelen we ook de koekjes, tandpasta , supplementen,… die voorheen gegeven werden. Als je dier een voedselovergevoeligheid heeft dan zullen de klachten binnen 2 tot 14 dagen terugkeren.
3. Bevestiging: In deze fase start je opnieuw strikt het eliminatiedieet en kijk je of de klachten weer duidelijk afnemen. Indien dit zo is dan heeft je dier een voedselovergevoeligheid. Indien het eliminatiedieet een complete voeding is dan mag deze voeding levenslang gegeven worden. Je weet nu nog niet welk bestanddeel verantwoordelijk was voor de reactie.
4. Identificatie: Deze laatste stap is nodig als je wilt weten waarop je dier precies reageert. Je voert het eliminatiedieet verder maar je gaat de bestanddelen (meestal de eiwitten) uit het vorige dieet (EN supplementen) afzonderlijk proberen voeren. Je kiest 1 ingrediënt per 2 weken en kijkt hoe je dier hierop reageert. Stel dat het initiële dieet 3 eiwitbronnen bevat, bv. rund, soya en kip, dan ga je deze eiwitbronnen ieder apart gedurende 2 weken lang toevoegen aan het eliminatiedieet. Als je dier reageert dan weet je nu wel waarvan het komt! Om deze stap tot een goed einde te brengen is het belangrijk geen enkel tussendoortje of supplement dat je dier voorheen kreeg over het hoofd te zien. 

Welk dieet kies ik voor een voedseltrial?

Hiervoor heb je 3 mogelijkheden:

• Een gehydrolyseerd dieetvoeding: hierbij worden de eiwitten in hele kleine stukjes gehakt waardoor het niet meer door het afweersysteem herkend wordt.
• Een dieet met een nieuwe eiwit- en koolhydraatbron: kiezen voor een eiwit- en koolhydraatbron die je dier voorheen nooit gehad heeft. Een goede voedselgeschiedenis is hierbij dus uitermate belangrijk. Vaak gaat het om een dieet op basis van bijvoorbeeld: hert, kangoeroe, eend of paard als dierlijke eiwitbron.
• Een zelfkookdieet: hierbij ga je een nieuwe eiwitbron combineren met een nieuwe koolhydraatbron. Zelf koken voor een langdurige periode is niet aan te raden omdat het zeer moeilijk is een complete en uitgebalanceerde maaltijd voor je dier te bereiden. Wel bestaan er voedingslijnen zoals deze van Trovet waarbij je kiest voor blikvoeding die bestaat uit één eiwitbron en waarbij je witte rijst of aardappel kookt én gebruik maakt van een poeder (Trovet Balance) waardoor het zelfkookdieet volledig uitgebalanceerd en compleet wordt (zie hieronder).

Wanneer kan ik weer tussendoortjes gaan voeren en waar moet ik rekening mee houden?

Je wacht best met het introduceren van tussendoortjes tot je de volledige voedseltrial hebt afgerond. Eens je weet waaraan je dier allergisch is kan je ook specifieke snacks gaan uitkiezen op basis van wat de voedseltrial je geleerd heeft. Je kiest dan best voor snacks die maar 1 eiwitbron bevatten en je probeert best niet teveel te wisselen van eiwitbron zodat je altijd nog iets achter de hand hebt mocht je dier later ook allergisch wordt aan deze eiwitbron!

Enkele voorbeelden van complete eliminatiediëten voor katten en honden 

Diëten op basis van gehydrolyseerde eiwitten:

• Specific: Specific Allergen Management Plus FOD-HY (Kat) en Specific Allergen Management Plus COD-HY (Hond) en bijbehorende Specific Hypoallergenic Treats CT-HY
• Royal Canin: Royal Canin Anallergenic Hond, Royal Canin Anallergenic Kat, Royal Canin Hypoallergenic Hond en Royal Canin Hypoallergenic Kat
• Hill's Prescription Diet: Hill's Prescription diet Z/D food sensitivities hond, Hill's Prescription diet Z/D food sensitivities kat 
• Sanimed: Sanimed Skin/Sensitive Hond, Sanimed Skin/Sensitive Kat en bijbehorende Sanimed Skin/Sensitive treats (Hond)

Diëten die slechts één eiwit- en koolhydraatbron bevatten:

• Trovet Hypoallergenic. Hierbij heb je de keuze uit verschillende eiwitbronnen. Voor katten wordt er hierbij altijd gebruik gemaakt van rijst en is enkel natvoeding verkrijgbaar op basis van Konijn (Trovet RRD), Insect (Trovet IRD), Lam (Trovet LRD), Paard (Trovet HRD), Kalkoen (Trovet TRD), Hert (Trovet VRD). Voor honden is er zowel natvoeding als brokken verkrijgbaar op basis van rijst met als eiwitbron Lam (Trovet LRD) of Konijn (Trovet RRD) en op basis van aardappel met als eiwitbron Paard (Trovet HPD), Insect (Trovet IPD) of Hert (Trovet VPD).
• Sanimed hypoallergenic (enkel voor honden): eend en rijst (Sanimed Hypoallergenic Duck & Rice) of lam en rijst (Sanimed Hypoallergenic Lamb & Rice).

Een ‘zelfkookdieet’ van Trovet (geschikt voor katten en honden). Dit bestaat uit:

• De eiwitbron (Unique Protein ‘UP’) waarbij je keuze hebt uit Hert (Trovet UPV), Paard (Trovet UPH), Konijn (Trovet UPR), Kalkoen (Trovet UPT), Lam (Trovet UPL). 
• De koolhydraatbron: zelfgekookte rijst of aardappel (geef altijd rijst voor katten).
• Vitamine- en mineralenmix Trovet Balance.
• Eventuele treats bestaande uit dezelfde eiwitbron.