Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) bij de hond en kat

We hebben het in onze vorige blogs al gehad over de alvleesklier en ziekten zoals diabetes en pancreatitis die verband houden met dit orgaan. In deze blog gaan we het hebben over een andere, eerder zeldzame aandoening, namelijk exocriene pancreasinsufficiëntie of kort gezegd EPI. 

Wat is exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI)?

Men spreekt over EPI wanneer er onvoldoende of geen verteringsenzymen worden geproduceerd door de alvleesklier. Dit leidt tot verteringsproblemen waarbij de vertering van vet het meeste problemen oplevert. EPI is een zeldzame aandoening maar komt vaker voor bij honden (en vooral bij Duitse herders) dan bij katten. 

Exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) kan:

• Aangeboren zijn zoals het geval is bij Duitse herders en mogelijk ook bij andere rassen. Deze vorm uit zich op jonge leeftijd (1-2 jaar).
• Begonnen zijn na een trauma van de alvleesklier of bij een alvleesklierontsteking. Dit laatste is meestal het geval bij katten.

Wat zijn de symptomen van exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI)?

De symptomen van een ongecompliceerde EPI, dus EPI zonder andere onderliggende aandoening zijn:

• Gewichtsverlies ondanks een normale tot zeer goede eetlust met soms het opeten van ontlasting tot gevolg.
• Abnormale ontlasting: volumineus, zacht, licht van kleur, diarree.
• Meestal ook vaker ontlasten (>3 keer per dag).
• Veel darmgeluiden/darmkrampen.
• Slechte conditie met weinig spiermassa en een doffe vacht.

Bij katten en honden waarbij EPI ontstaat ten gevolge van een chronische alvleesklierontsteking kunnen de symptomen van pancreatitis (braken, koorts, lusteloosheid) de symptomen van EPI maskeren. 

Hoe wordt de diagnose van exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) gesteld?

De diagnose wordt gesteld aan de hand van een zeer specifieke en gevoelige bloedtest namelijk een canine of feline TLI  (trypsin-like immunoreactivity) test. Deze test meet de hoeveelheid verteringsenzymen (trypsinogeen en trypsine) in het bloed. Het is belangrijk dat deze test NUCHTER (minstens 8 uur) gebeurt. Enzymen die aan het voer toegevoegd worden interfereren niet met de test. Voor katten zal het bloedstaal naar het buitenland gestuurd moeten worden omdat de test bij ons niet uitgevoerd wordt. 

De elastase test op ontlasting is een gevoelige maar geen specifieke test. Dit betekent dat hoge waarden EPI uitsluiten terwijl er bij lage waarden een bijkomende bevestiging nodig is aan de hand van de cTLI test. 

Bijkomende complicaties van exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI)

Dysbacteriose en een tekort aan vitamine B12 zijn beide complicaties die frequent voorkomen bij EPI en die ervoor kunnen zorgen dat dieren met EPI onvoldoende reageren op de enzymsupplementatie.

Dysbacteriose of bacteriële overgroei ontstaat doordat bacteriën de onverteerde voedselresten gebruiken als voeding waardoor ze zich sterk kunnen vermeerderen. Een tekort aan vitamine B12 ontstaat door de slechte absorptie ervan doordat de darm aangetast is en doordat er teveel bacteriën in de darm aanwezig zijn die het vitamine B12 opgebruiken. Bij een tekort aan vitamine B12 zal de darm zich onmogelijk kunnen herstellen en zullen dus ook de klachten niet verbeteren. Dieren met een vitamine B12 tekort hebben vaak bloedarmoede wat dan weer gepaard kan gaan met andere klachten zoals sloomheid. 

Hoe wordt exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) behandeld?

De belangrijkste component van de behandeling is het supplementeren van alvleesklierenzymen. Dit kan door:

• Het toedienen van een voedingssupplement: Dit moet bij elke maaltijd toegediend worden en bestaat in de vorm van bijvoorbeeld een poeder: Zymosan, Zymoral of AA Zymovet Of doormiddel van een capsule (VetPlus Lypex) die open gemaakt worden en over de voeding gestrooid worden. Deze capsule bevat granules die gecoat zijn waardoor de enzymen beschermt zijn tegen het maagzuur. 

• Het voeren van verse runderpancreas: 30 gram/10kg lichaamsgewicht. Dit kan tot 3 maanden ingevroren worden zonder verlies van enzymactiviteit.

Bovendien zal vaak gestart worden met:

• Vitamine B12 supplementatie: omdat de absorptie gestoord is dient vitamine B12 in eerste instantie door middel van onderhuidse injecties toegediend worden. Sommige dieren hebben levenslange supplementatie nodig, in dat geval kan je na het verdwijnen van de symptomen een oraal vitamine B preparaat kiezen zoals bv. Cobalin of  AA Vitamine B complex.
• Een (langdurige) antibiotica therapie (meestal Metronidazole) en eventueel pre- en/of probiotica om de bacteriële overgroei te behandelen.
• Een maagzuurremmer (bv. Omeprazole of Zitac Vet). Dit wordt gegeven omdat de lage zuurtegraad van de maag het gesupplementeerde enzym kan inactiveren en dus de werkzaamheid kan verminderen.
• Een pro- en prebiotica supplement zoals Canikur, NutraPro, Rebodiarfin.

Wat is de beste voeding voor een hond met exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI)?

Daar is helaas geen duidelijk antwoord op. De voeding die voor het ene dier met EPI goed is, is voor het andere dan weer alles behalve ideaal. De juiste voeding vinden kan dus een zoektocht worden. Wel zijn er bepaalde algemene richtlijnen die je kunnen helpen. 

• Het voeren van een dieet extreem laag in vet is niet nodig of zelfs af te raden. Dieren met EPI nemen sowieso al weinig vet op en door het geven van een vetarme voeding vergroot de kans op het ontwikkelen van een tekort aan vetoplosbare vitaminen (vnl. Vitamine K) en essentiële vetzuren en zal je dier minder snel aankomen in gewicht. Het is belangrijker te kijken naar de verteerbaarheid van het vet dan naar de hoeveelheid vet. Kies daarom voor een goed verteerbare voeding met een matig vetgehalte (rond 15% op droge stof basis).
• Het gehalte aan (onoplosbare vezels) dient wel beperkt te worden daar deze kunnen interfereren met de enzymactiviteit en dus met de absorptie van vet (en dus essentiële vetzuren) en vetoplosbare vitaminen. Kies voor een voeding met een relatief laag vezelgehalte (rond 2% op droge stof basis) waarbij de eiwitten hoofdzakelijk uit vlees komen.
• Samengevat kies je dus best voor een licht verteerbare voeding met een matig vetgehalte en een relatief laag vezelgehalte. Bovendien geef je best een energiedense voeding zodat de voedingstoestand van je dier snel verbetert. Trovet Hypoallergenic Horse HPD voldoet aan al deze eisen en kan dus een prima voeding zijn voor je huisdier met EPI.

Kan mijn dier met exocriene pancreasinsufficiëntie (EPI) oud worden?

De levensverwachting en kwaliteit van dieren met een ongecompliceerde vorm van EPI is heel goed mits de dieren correct behandeld worden, ook voor eventuele samenhangende complicaties. Indien je huisdier onvoldoende reageert op de therapie laat dan zeker en vast een vitamine B12 bepaling uitvoeren en vraag aan je dierenarts of een behandeling voor een eventuele bacteriële overgroei aan de orde is.