De kracht van voeding en supplementen bij hartproblemen

Zowel bij honden als katten komen hartproblemen zoals lekkende hartkleppen en hartspierziekten frequent voor. Sommige van deze ziekten zoals HCM bij de kat en DCM bij de hond kunnen een genetische basis hebben, problemen van de kleppen zijn dan weer vaker gerelateerd aan ouderdom of slijtage. Ongeacht wat aan de basis van deze aandoeningen ligt, nutritionele ondersteuning kan wel degelijk een verschil maken in de levenskwaliteit en levensduur van je huisdier. In dit blog lees je welke nutriënten een invloed hebben op de gezondheid van het hart en welke voedingssupplementen en diëten geschikt zijn voor jouw dier. 

Oorzaken en symptomen van hartproblemen

Een hartprobleem kan vele uiteenlopende oorzaken hebben en ook zijn er bepaalde factoren of ziekten die kunnen bijdragen aan de klachten.

• Genetisch: hartziekten zoals HCM bij katten (Maine Coon, Britse Korthaar), DCM bij honden (b.v. Boxer), afwijkingen in de anatomie van het hart en problemen ter hoogte van de kleppen (b.v. Cavalier King Charles Spaniël) kunnen een genetische basis hebben.
• Leeftijd: oudere dieren hebben meer kans op hartproblemen als gevolg van slijtage.
• Overgewicht zorgt voor een overbelasting van het hart. 
• Nierziekte: de nieren en hart hart zijn sterk met elkaar verbonden en problemen ter hoogte van het ene orgaan zorgen altijd voor een impact ter hoogte van het andere. Nierziekte gaat samen met een hoge bloeddruk en afwijkingen in de elektrolyten, die de hartfunctie kunnen beïnvloeden.
• Infecties zoals bijvoorbeeld hartwormen.
• Tandproblemen zoals tandsteen en gingivitis: bacteriën die zich in de mondholte bevinden kunnen in de bloedbaan terecht komen en zich gaan nestelen ter hoogte van de hartkleppen (endocarditis).
• Schildklierproblemen: een te traag werkende schildklier (hypothyroïdie) bij de hond en een te hard werkende schildklier (hyperthryroïdie) bij te kat. 
• Hoge bloeddruk (hypertensie) leidt tot een extra belasting van het hart.
• Een onevenwichtige voeding kan leiden tot een tekort belangrijke nutriënten zoals bijvoorbeeld taurine.

Hoewel er dus veel verschillende oorzaken aan de basis kunnen liggen van een hartprobleem, uit een hartprobleem zich meestal als volgt:

• Verminderd uithoudingsvermogen: je hond of kat wordt sneller moe tijdens het spelen of de wandeling.
• Moeilijk ademhalen: een zware ademhaling, hijgen zonder inspanning of benauwdheid.
• Hoesten: een droge, harde hoest kan duiden op vochtophoping in de longen.
• Lusteloosheid: als je huisdier minder energiek is dan normaal en zich terugtrekt van dagelijkse activiteiten, kan dit wijzen op een onderliggende aandoening.
• Flauwvallen of ‘syncope’: een korte periode van bewustzijnsverlies omdat er onvoldoende bloed naar de hersenen vloeit.

Hartziekte leidt uiteindelijk tot congestief hartfalen (CHF). Dit betekent dat het hart niet meer in staat is voldoende bloed rond te pompen en vocht zicht opstapelt in de longen (longoedeem) en/of buik (ascites). 

Wanneer je dier gediagnosticeerd wordt met een hartprobleem is het altijd belangrijk de onderliggende en bijdragende factoren, indien mogelijk, te behandelen. De behandeling dient te worden afgesteld op de specifieke behoeften van jouw dier, en niet op het ‘gemiddeld dier’ met een hartprobleem. In dit blog gaan we enkel in op de ondersteuning van het hartprobleem, maar meer specifiek advies over onderliggende oorzaken zijn terug te vinden en desbetreffende blogs (nierziekte, obesitas, tandproblemen, hartwormen).

Welke nutriënten spelen een belangrijke rol?

Net als bij mensen kunnen hartproblemen bij honden en katten worden beïnvloed door voeding. Zowel een gebrek (b.v. Taurine) als een teveel (b.v. Zout) aan bepaalde voedingsstoffen kan ernstige gevolgen met zich meebrengen.

Zout (NaCL)

Natrium is een essentieel mineraal dat helpt bij het handhaven van de elektrolytenbalans en het reguleren van de vochtbalans in het lichaam. Echter, bij honden en katten met hartproblemen, kan een teveel aan zout leiden tot vochtretentie en een toename van het bloedvolume, wat het hart extra belast. Dit kan leiden tot verhoogde druk in de bloedvaten en kan het hart laten overwerken, waardoor de symptomen van hartfalen verergeren. Voor honden en katten wordt een voeding met een natrium gehalte lager dan 0.3% op droge stof basis aangeraden. De ideale voeding is Royal Canin Cardiac. Deze voeding bevat naast een laag zout gehalte ook de nodige Omega-3 vetzuren en aminozuren.

Wees je ervan bewust dat snacks ook zout bevatten en dat kaas, waar vele mensen de medicijnen van de dieren in verstoppen zeer rijk is aan zout! Indien je je dier wilt belonen, kies dan voor snacks die geschikt zijn voor dieren met hartproblemen zoals Trovet Multipurpose Treat (kat) en Trovet Multi Purpose Treat Rabbit (hond) en verstop de medicatie in Churu Diet Appetite Motivator Kip & Tonijn.

Aminozuren

Taurine is een niet-essentieel aminozuur voor mensen, omdat het lichaam het zelf kan aanmaken. Echter, honden hebben een beperkte capaciteit om taurine aan te maken en katten kunnen het helemaal niet aanmaken, wat betekent dat ze het uit de voeding moeten opnemen. Dit aminozuur vervult vele functies ter hoogte van het hart en is van cruciaal belang voor normale hartspiercontracties. Een tekort aan taurine kan aanleiding geven tot het ontstaan van de hartspierziekte Dilatorische Cardiomyopthie (DCM). In het geval van DCM wordt het vergroot en verzwakt het hart, wat de pompfunctie van het hart aantast en kan leiden tot congestief hartfalen.  

Bepaalde hondenrassen zoals de Cocker Spaniël en de Golden Retriever hebben een genetische aanleg voor het ontwikkelen van een taurine tekort omdat ze (net zoals katten) geen taurine aanmaken. Honden die lam en rijst gevoerd krijgen of een dieet krijgen hoog aan vezels lopen eveneens een verhoogd risico. Hetzelfde geldt voor katten die een vegetarisch dieet of zelf gekookt dieet krijgen. Commerciële voedingen voor katten zullen altijd aangevuld worden met taurine. 

L-carnitine is een aminozuurverbinding die een essentiële rol speelt bij het transport van vetzuren naar de mitochondriën, waar ze worden omgezet in energie. De pompfunctie van het hart vergt enorm veel energie en dus is een efficiënte energieproductie essentieel voor het goed functioneren van het hart.

Arginine is eveneens een essentieel aminozuur voor honden en katten. Arginine is belangrijk voor de productie van stikstofoxide in het lichaam (NO). Stikstofoxide is een belangrijke vasodilaterende stof, wat betekent dat het de bloedvaten helpt ontspannen en verwijden. Dit zorgt voor een verbeterde bloedstroom en verlaagt de bloeddruk.

Taurine en L-carnitine kunnen gemakkelijk aangevuld worden door het geven van een voedingssupplement zoals CardioPro of een voeding ontwikkeld voor hartproblemen zoals Royal Canin Cardiac.

Elektrolyten: magnesium en kalium

Magnesium en kalium zijn beide betrokken bij het overdragen van elektrische impulsen in het hart en dus het reguleren van het hartritme en de contractiliteit. Hartmedicatie kan ervoor zorgen dat de elektrolytenbalans verstoord geraakt. Dit kan leiden tot een tekort of teveel aan kalium, of een tekort aan magnesium en gaat gepaard met hartritmestoornissen en spierzwakte. De vochtafdrijver furosemide zal bijvoorbeeld het kaliumgehalte verlagen, terwijl een ace-inhibitor en spironolactone het kaliumgehalte verhogen. Om deze redenen is het zeer belangrijk het kalium en magnesiumgehalte in het bloed te laten opvolgen door de dierenarts. Voeg enkel kalium en magnesium aan het dieet toe indien dit nodig is en kies voor een supplement geschikt voor dieren zoals PhytoTreat Tukal-Extra of VetPlus Kaminox in het geval van kalium tekort en PUUR Magnesium en Pharmox Magnesiumcitraat in het geval van magnesiumtekort.

Omega-3 vetzuren

In voorgaande blogs werden de talrijke voordelen van Omega-3 vetzuren reeds uitgebreid besproken. Ze hebben een ontstekingsremmend effect ter hoogte van alle weefsels, en dus ook het hart. Je denkt misschien "Een hartprobleem is toch geen ontsteking?". Maar dat klopt niet, ook bij hartproblemen spelen ontstekingsprocessen een rol in het ziekteproces. Ontsteking gaat gepaard met een verhoogde productie aan vrije radicalen, en ook een minder efficiënt zuurstoftransport bij dieren met hartfalen draagt bij aan de vorming van vrije radicalen. Deze vrije radicalen veroorzaken celschade, ook wel oxidatieve stress genoemd en verminderen de pompfunctie van het hart. DHA en EPA hebben een positieve invloed op de celmembraan van de hartcellen waardoor het hart minder gevoelig wordt voor vrije radicalen en ook meer doorlaatbaar wordt voor antioxidanten, de stoffen die vrije radical wegvangen. Bovendien beschermen ze tegen hartritmestoornissen en bevorderen ze de eetlust.

Onze voorkeur voor dieren et hartproblemen gaat naar het zeer hoog gedoseerde vetzuursupplement VetPlus Gomega Plus of Doils Vital voor honden en Catoils Vital voor katten. 

Antioxidanten

Zoals hierboven besproken zijn antioxidanten zeer belangrijke stoffen om oxidatieve schade veroorzaakt door vrije radicalen te beperken. Er bestaan veel verschillende antioxidanten, de meest bekende zijn Vitamine E, Vitamine C en polyfenolen. Co-enzym Q10, ook wel bekend als ubiquinol, is een bijzonder en zeer krachtig antioxidant. Naast de rol als antioxidant en zijn ontstekingsremmende werken, vervult het eveneens een belangrijke rol in de energieproductie, dit komt de zeer hoge energiebehoefte van het hart ten goede. Bovendien heeft CoQ10  een positieve invloed op de bloedvaten, de bloedcirculatie en helpt het de bloeddruk reguleren. CoQ10 is terug te vinden in Vetplus Aktivait dat eveneens L-carnitine, Omega-3 vetzuren en andere krachtige antioxidanten bevat. 

Vitaminen-B

Vele dieren met hartproblemen krijgen vochtafdrijvers (diuretica) zoals bijvoorbeeld furosemide. Het vocht dat wordt afgedreven bevat eveneens belangrijke wateroplosbare vitaminen. B-vitaminen zijn essentieel voor een tal van functies in het lichaam en een tekort kan gaan gepaard gaan met heel wat ‘vage’ klachten zoals vermoeidheid en slechte eetlust. Om dit te voorkomen kan een hoogwaardig vitamine B-complex zoals Rebopharm Vitamine B-Komplex gegeven worden. Lees meer over B vitaminen en de gerelateerde gezondheidsproblemen in het blog ‘ Vitaminen B tekort bij honden en katten’. 

Voorkom extreme vermagering en spierverlies (cachexie)

Zowel anorexie als cachexie worden gekenmerkt door vermagering, maar ze betekenen niet hetzelfde. De term cachexie wordt voorbehouden voor ernstige chronische aandoeningen die een sterke verandering teweegbrengen in het metabolisme, zoals kanker en hartfalen. Dit soort aandoeningen zorgt voor zowel vet- als spierafbraak. Bij anorexie, bijvoorbeeld ten gevolge van een onschuldige maagdarminfectie, zal het lichaam eerst en vooral de vetreserves opgebruiken en het spierweefsel sparen. Het energieverbruik zal dalen alsook het glucosemetabolisme. Als we dit vergelijken met cachexie dan zien we hier net een verhoogd energieverbruik, een verhoogd glucosemetabolisme, een snelle afbraak van zowel spier- als vetweefsel. Deze extreme veranderingen in de stofwisseling worden teweeggebracht door bepaalde signaalstofjes, ook wel cytokines genoemd, en hebben duidelijke impact op levenskwaliteit.

Noteer het gewicht van je dier regelmatig, maar evalueer ook de spiermassa. Vraag hulp aan een dierenarts als je niet goed weet hoe je hieraan begint. Geef je dier meer voeding als je ziet dat er een afname is in gewicht of spiermassa en verhoog het energiegehalte met 25%. Verdeel de voeding over 3 tot 5 maaltijden en vul de voeding eventueel aan met Omega-3 vetzuren uit visolie. Omega-3 vetzuren verminderen de productie van de nefaste cytokines, werken ontstekingsremmend en stimuleren eveneens de eetlust.

Soms wordt geadviseerd dieren met hartproblemen een nierdieet te geven omdat dit dieet bepaalde gelijkenissen heeft zoals een laag zoutgehalte. Maar indien je dier geen nierfalen heeft is dit absoluut geen goed idee. Nierdiëten bevatten een zeer laag eiwitgehalte en zullen spierverlies en dus cachexie in de hand werken. Tenzij je dier een ander onderliggend probleem heeft dat een specifiek dieet nodig heeft, kies je best voor commercieel dieet dat speciaal geformuleerd is voor honden met hartproblemen zoals Royal Canin Cardiac. Voor katten met hartproblemen zijn Hill's Science Plan Senior 11+ en Specific Senior FGD uitstekende voedingen. Deze diëten bevatten hoogwaardige en gemakkelijk verteerbare eiwitten, de gewenste aminozuren en zijn verrijkt met antioxidanten en Omega-3 vetzuren.